พลังชุมชนจับมือแก้ปัญหาน้ำ ฟื้นชีวิต “ลำห้วยคลองตามาน” ตำบลโนนสูง อำเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ

ตำบลโนนสูง อำเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ เป็นพื้นที่ที่ต้องเผชิญทั้งน้ำท่วมและภัยแล้งซ้ำซาก โดยเฉพาะเขต “ลำห้วยคลองตามาน” บ้านกระเบา หมู่ที่ 4 ซึ่งได้รับน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยตาจูอันเนื่องมาจากพระราชดำริ มีฝายขนาดเล็กเสียหายสะสมถึง 3 แห่ง ไม่สามารถกักเก็บน้ำมาใช้เพื่อการเกษตรได้เต็มที่ ทำให้เกษตรกรได้รับผลกระทบมาอย่างยาวนาน

จนในปี 2566 การพัฒนาลำห้วยคลองตามาน จึงเกิดขึ้น โดยการสนับสนุนงบประมาณเพื่อซ่อมแซมและเสริมศักยภาพแหล่งน้ำขนาดเล็กจากกรมทรัพยากรน้ำ จำนวน 5 โครงการ โดยหนึ่งในนั้นคือ โครงการปรับปรุงซ่อมแซมทำนบส่งน้ำคลองตามาน บ้านกระเบา หมู่ที่ 4 ตำบลโนนสูง อำเภอขุนหาญ งบประมาณซ่อมแซมจำนวน  236,570 บาท ดำเนินการภายใต้ กลไก 4 เสา ได้แก่ จังหวัด องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.), ราษฎร และสถาบันส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมปิดทองหลังพระ ที่ทำหน้าที่ประสานและสนับสนุน

โดยกิจกรรมการซ่อมแซม คือ ใช้ท่อ คสล. ขนาด 1x0.80 เมตร จำนวน 36 ท่อน วางเรียง 3 แถว พร้อมเทดาดคอนกรีตด้านหน้าและด้านหลังฝาย ใช้เวลาเพียง 14 วันก็แล้วเสร็จ  เนื่องจากได้รับความร่วมมืออย่างดีจากทุกฝ่าย

นายสรวีย์ ศิริมา ปลัดอำเภอขุนหาญ กล่าวถึงความร่วมมือว่า “องค์ประกอบของคนทำงานในพื้นที่สมบูรณ์มาก ทั้งอำเภอ อปท. กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และชุมชน ทุกคนเข้าใจงานและยอมสละแรง เพราะรู้ว่านี่คือปัญหาของตัวเอง ผลประโยชน์ก็ตกกลับมาที่ชาวบ้านอย่างแท้จริง”

ด้านนายสุรศักดิ์ สิมาขันธ์ ปลัดเทศบาลตำบลโนนสูง มองว่า “โครงการนี้ช่วยตอบโจทย์ชุมชนอย่างแท้จริง งบประมาณเทศบาลมีน้อย แต่เมื่อได้รับการสนับสนุนจากสถาบันปิดทองหลังพระฯ เราจึงสามารถพัฒนาแหล่งน้ำได้ตรงจุด เกษตรกรดีใจมาก บางคนถึงกับน้ำตาไหลเพราะมีน้ำทำนา”

เช่นเดียวกับนายบำรุง สุพงษ์ ประธานกลุ่มผู้ใช้น้ำอ่างเก็บน้ำห้วยตาจู  ที่ย้ำถึงผลลัพธ์ชัดเจนว่า “ทำนบส่งน้ำมันชำรุดมานาน เทศบาลก็ไม่มีงบประมาณซ่อมแซม แต่พอได้รับโครงการนี้ ทำให้เกษตรกรได้น้ำเข้าแปลงนา ตั้งแต่โครงการเสร็จก็ได้ทำนาปรังทุกปี จากแต่ก่อนแทบไม่ได้ทำเลย ก็ทำให้แต่ละปีเกษตรกรมีรายได้เพิ่มมากขึ้น ตอนนี้กลุ่มเกษตรกรก็มีการทำนาเปียกสลับแห้ง ก็สามารถประหยัดน้ำในการทำนาในพื้นที่นี้ได้เป็นล้านลูกบาศก์เมตรเลยทีเดียว”

ขณะที่นางสาวสุดาวรรณ ทองละมุล ผู้อำนวยการกองช่าง เทศบาลตำบลโนนสูง อธิบายว่า “เราออกแบบทำนบส่งน้ำใหม่ให้เหมาะกับสภาพน้ำป่าไหลหลาก สามารถระบายน้ำได้และยังเก็บน้ำไว้ใช้ได้จริง งานที่ตั้งใจทำไว้ 2 เดือน แต่ชาวบ้านช่วยกันจนเสร็จในไม่ถึง 20 วัน”

ด้านนายมั่น จันทสนธ์ นายกเทศมนตรีตำบลโนนสูง กล่าวว่า “โครงการนี้ชาวบ้านพร้อมสละแรงงาน เพราะรู้ว่าปัญหาน้ำคือความเดือดร้อนของทุกครัวเรือน เกษตรกรบางคนถึงกับน้ำตาไหลเมื่อได้น้ำกลับคืนมา”

หลังการซ่อมแซม ทำนบส่งน้ำคลองตามานสามารถกักเก็บน้ำได้ยาวนานขึ้น จากเดิมมีน้ำใช้เพียง 7 เดือน ขยายเป็น 11 เดือน เกษตรกรมีพื้นที่ทำนาเพิ่มขึ้นจากนาปี 500 ไร่ เป็น 700 ไร่ และนาปรังจาก 200 ไร่ เป็น 320 ไร่ เกษตรกรในพื้นที่มีรายได้เพิ่มขึ้น 1,656,000 บาทต่อปี

การพัฒนาลำห้วยคลองตามานไม่เพียงแก้ปัญหาฝายชำรุด แต่ยังสร้างระบบบริหารจัดการน้ำที่ยั่งยืน เกษตรกรได้เรียนรู้การปลูกข้าวแบบประหยัดน้ำ เช่น การทำนาเปียกสลับแห้ง ช่วยลดต้นทุนและเพิ่มผลผลิต ที่สำคัญที่สุดคือการรวมพลังของชุมชนที่เห็นคุณค่าของทรัพยากรน้ำและพร้อมสานต่อการดูแลรักษา เพื่อความมั่นคงทางเกษตรกรรมในระยะยาว